مقدمه
5S یعنی 5 اصل برای دستیابی به یک محیط کار با کیفیت، که بعد از جنگ جهانی دوم در ژاپن توسعه یافته است. که شامل هزاران کار کوچک است که باید تمامی پرسنل در آن مشارکت داشته باشند و هر کسی به سهم خود همت کند.
هدف:
کاربرد منظم و مرتب در خلق یک محیط کار تمیز و مرتب جهت تولید محصولات، با کیفیت بالا و افزایش روحیه کاری افراد که در نتیجه بهره وری یا همان بازدهی از کار افراد بالا می رود. که هدف نهایی 5S پیشگیری از اتلاف است.
قدم اول در اجرای 5S: تشویق کردن تمام پرسنل برای انجام یک کار دسته جمعی
قدم دوم در اجرای 5S: درک افراد از 5S
عوامل تاثیر پذیراز نظام 5S درمحیط کار:
ایمنی (Saffty): محیط کاری نامنظم محل مناسبی برای کار کردن نمی باشد.خطرات نظیر سُرخوردن
بازدهی کار(Efficiency) : بطور مثال تمیز بودن همواره قالبها باعث بالا رفتن بازدهی کار خواهد شد
کیفیت (Quality): گردو غبار و براده های انباشته در محیط کارباعث کاهش بازدهی ودرنتیجه کیفیت پایین محصولات
برطرف کردن نقص ها(Eliminating Berack downs): علامتگذاری تابلو های برق و نظارت مستمر تا به خاطر وجود گردو غبار دستگاه از کار نیفتد.
نکاتی برای به اجرا در آوردن 5S :
1– تعیین قواعد ای برای نحوه نظافت. مثلاً فعالیتهای 5 دقیقه ای.
2- مکانی را برای همه چیز مشخص کنیم. شامل انبارها – قفسه ها- علامتگذاری مناسب.
3- اگر هیچ اقدامی صورت نگیرد بهبودی حاصل نخواهد شد.
اگر خودتان نمی توانید انجام دهید از دیگران کمک بخواهید.
(5S) چیست؟
مجموعه فعالیتهایی است که در قالب یک نظام فرهنگی- مدیریتی صورت می گیرد و بر ایجاد و حفظ محیطی سامان یافته ، مرتب، پاکیزه، زیبا و دلپذیر، استاندارد و با انظباط برای کار تأ کید می ورزد .
سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها (خانه تکانی) cleaning up- Sortng out (سئی ری Seiri)
سامان دادن و مرتب کردن Systematic Arrangement- Keep in good order (سئی تُ Sitio)
سپیدی و پاکیز گی Clean Sweeping – Keep (سئی سُ Seiso)
سعی در حفظ مطلوب Standardizing (سئی کِتسو Seketsu)
سازمان یافتگی و انظباط Self discipline – Discipline (شیتسوکه Shitsuke)
1. سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها:
از دیدگاه 5s ساماندهی(سوا کردن) به معنای تشخیص ضروری از غیر ضروری است. ساماندهی یعنی قرار دادن اشیا در محل های صحیح و حل کردن مشکلات در سر منشاء آنهاست . در میان اصول 5s ساماندهی از بالاترین اولویت برخوردار است .
نکات اساسی در سوا کردن و دور کردن غیر ضروری ها :
بررسی های فوق صورت گیرد. 1 – آیا هیچ غیر ضروری را می بینید که محل کار شما را شلوغ کرده باشد.2-آیا کابل یا لوله غیر ضروری است که به حال خود رها شده باشد.3- آیا ابزار و یا موادی در کف زمین رها شده اند.4- آیا اقلام غیر ضروری دسته بندی شده اند.5- آیا تمامی ابزارها بطور صحیح دسته بندی شده اند.
2-نظم و ترتیب:
نظم وترتیب(مرتب کردن) یعنی قرار دادن اشیا در مکانهای مناسب یا به ترتیب مطلوب وبه نحوی که بتوان از آنها به بهترین وجه استفاده کرد . نظم وترتیب راهی است برای یافتن و به کار بردن اشیای مورد نیاز بدون انجام جستجوهای بیهوده
اولین قدم برای برقراری نظم وترتیب در یک کارخانه تعیین محل گذرگاهها و محل قرار گرفتن اشیاست
نکات اساسی در سامان دادن و مرتب کردن:
وضعیت حال را بررسی کنیم 2- تصمیم گرفتن مبنی بر اینکه وسایل را کجا نگهداری کنیم3- نحوه نگهداری قطعات بطوری که بر کیفیت آنها اثر نگذارد.4- پایبند بودن به قواعد برای مثال اگر وسایل خاصی سر جای خود نیست آیا کسی آنرا برداشته است.
3. سپیدی و پاکیزگی:
پاکیزه سازی از دیدگاه 5s عبارت است: دور ریختن زوائد وپاکیزه کردن اشیاء از آلودگی ها و مواد خارجی.
پاکیزه سازی از دیدگاه 5s نوعی بازرسی است
هدف از پاکیزه سازی:الف- دستیابی به میزان مطلوبی از پاکیزگی ب- حذف کامل آلودگیها ج- شناسایی مشکلات جزئی از طریق بازبینی.
نکات اساسی در پاکیزکی:
بازرسی تمام محوطه کارخانه به منظور پیدا کردن منبع گردوغباراعم از کف زمینها- خطو ط نیرو
نظارت و نظافت هر یک از افراد، از وسایلی که با آنها سرو کار دارند
بازدید و نظارت و نظافت دستگاهها تا عاری از عیب و نقص و یا نشتی باشند.
4. استاندارد کردن(سعی در حفظ مطلوب):
استاندارد سازی از دیدگاه 5s عبارت از روشی برای حفظ نتایج حاصل از ساماندهی ، نظم وترتیب و پاکیزگی است.
یکی از بخش های مهم این روش توسعه نظام صریح و روشنی است که بتوان به آسانی به عیب و نقص دستگاهها پی برد.
نکات اساسی در استاندارد سازی:
تشخیص دادن نقص کار دستگاهها:
الف- مهمترین نکات را بررسی کنیم.ب- چه چیزی نقص به حساب می آید.ج- آیا می توان یک نقص را تشخیص داد. د- از چه وسایلی باید استفاده کرد.ر- چه نوع اقدامات مورد نیاز باید انجام داد.
مشاهده کردن :
الف- استفاده کردن از برچسب و علائم مشخص کردن محدودیت(اسفاده از گیجهای مناسب- بستن پیچ و مهره ها به طوری که به راحتی به چشم بیاید)ب- افزایش میدان دید (استفاده از پوشش شفاف برای دیدن کار دستگاه در هر وضعیت
نکاتی برای محل کار(بررسی در مورد محل کار):
الف- آیا لباس کثیف و نا مناسب بر تن دارید.ب-آیا مشکل سرو صدا دارید.ج- آیا مشکل گرما و سرما دارید.د-آیا سقف محل کار چکه می کند. ر- محل مناسبی برای غذا خوردن دارید
5. آموزش و انظباط:
انضباط در معنای عام عبارت از آموزش وتوانایی بر انجام وظیفه است.
از دیدگاه 5s انضباط به معنی: الف- ایجاد یا برخورداری از توانایی لازم برای انجام امور به شیوه مطلوب. ب- عادت به انجام هر کار به نحو صحیح(پرورش دادن افراد به یادگیری صحیح). ج- راهی برای تغییر عادتهاست
بطور کلی می توان گفت انضباط فرآیندی حاصل ازآموزش و تکرار وتمرین است.
نکات اساسی در مورد انظباط:
آیا یک برنامه بازدید روزانه دارید2.- آیا لباس مناسبی برتن دارید.3- آیا کلاه مناسبی داریدو اسم تان روی آن نوشته شده است.4- آیا گزارشات ،دستور کارها صحیح و به موقع انجام می گیرد.
حوزه ها و موارد کاربرد 5S
در فرایند تولید، تعمیرات، خدمات فنی، مواد اولیه، قطعات، کالای نیم ساخته و کارهای در جریان ساخت و محصول نهایی
در فرایند امور غیر تولیدی : تولیدات معیوب، ضایعات و زوائد برش کاری
در قسمت ماشین آلات و تجهیزات تولید : ماشین آلات، تجهیزات، وسائل جابجایی مواد، ابزار، قالبها، قفسه ها، جعبه ها، میزهای ابزار و کار، میزهای نقشه کشی و تجهیزات آن
در اطراف مواد و لوازم مصرفی: در حین روغنکاری و محل نگهداری انواع روغنهای دیگر صنعتی، زیر پایی ها دستکش های کار، وسائل تنظیف و نظایر آن.
در محوطه های کاری – ادرای : مکانهای خلوت ، رفع انواع آلودگی، خط کش و تقیسم محوطه، تعیین محل توقف و تعیین جهت رفت و آمد روان وسائط نقلیه، رنگ آمیزی با هدف ایمنی، تفکیک و تشخیص و نیز تلطیف محیط.
در اطراف ساختمانها و تأسیسات : سقف، دیوارو کف کارگاهها و دفاتر کاری و اداری، تاسیسات برق، گاز، تصفیه خانه های آب، سرویسهای بهداشتی.
سایر اماکن اداری و شخصی
مزایای اجرایی آراستگی(5S)
جلوگیری از انباشته شدن ضایعات و صدمه خوردن بیشتر آنها در اثر باران، آفتاب و ….
افزایش درآمد ناشی از فروش به موقع و مقرون به صرفه ضایعات صنعتی به علت تفکیک کردن آنها
استفاده از قفسه بندی و ارتفاع در چیدمان مواد و صرفه جویی در سطح اشغال محیط کار
جلوگیری از آتش سوزی، احتراق، انفجار، سقوط اجسام و سایر حوادث مشابه در اثر کاهش تراکم مواد زائد و ضایعات و مراقبت از آنها.
جلوگیری از دور ریختن مواد، قطعات سالم به همراه ضایعات و زوائد.
جلوگیری از گم شدن و یا مخفی ماندن، مواد، قطعات و ابزار در هم با یکدیگر در اثر انباشت نامنظم آنها.
روانی رفت آمد لیفتراکهای دستی و لیفتراکها در محیط کار
نمایان بودن قطعات، ابزار و مواد در قفسه ها و جلوگیری از پنهان شدن آنها از چشم.
جلوگیری از هر گونه نشت آب، روغن، گاز، باد و سایر مواد به منظور ایجاد ایمنی و جلوگیری از ضایع شدن و نیز صرفه جویی در انرژی.
پاکیزگی سطح محیط کار و جلوگیری از لغزیدن کارکنان و زمین خوردن آنها و بروز حوادث در حین کار
رنگ آمیزی مرتب محیط کار و ماشین آلات و نیز تجدید خط کشی ها به منظور شاد کردن و روحیه دادن به نمود های محیط کاری
ایجاد فرهنگ پیشگیری به جای تعمیر.
رعایت بهداشت، سلامتی و ایمنی کارکنان.
کاهش خستگی و آزردگی های ناشی از کار در محیط شلوغ، نامطبوع و حادثه ساز
انجام خانه تکانی های روزانه، هفتگی، فصلی و سالانه توسط کارکنان به منظور مشارکت عمومی در آراستگی
آمادگی مستمر و لحظه ای محیط کار برای بازدیدهای غیر مترقبه مشتری و هر بازدید کننده مهم دیگر از محیط کار.
شرکت بهسان مدیریت پرشین
آدرس : جردن- بلوارگلشهر- برج آی تک – طبقه 3
تلفن : 4-22650151 و 22010088
www.behsaniso.com